გლობალური დათბობით გამოწვეული ატმოსფეროს ცირკულაციური პროცესების ცვლილებაზე საქარველოში კლიმატის რეაგირების შეფასება ქვეყნის ეკონომიკის ცალკეულ დარგებში საადაპტაციო ღონისძიებათა შესამუშავებლად

Abstract

მიმოხილულია გლობალური დათბობის შედეგად 1970-იანი წლებიდან ატმოსფეროს ფართომასშტაბური პროცესებში მომხდარი გარკვეული ცვლილებანი და მათ მიერ დედამიწის სხვადასხვა რეგიონებში კლიმატის განმაპირობებელი მნიშვნელოვანი მოვლენების (ელნინიოს თბილი ეპიზოდები, ძლიერი ქარიშხლები, გვალვები) განმეორადობის შეცვლა. შემოთავაზებულია ატმოსფეროს ცირკულაციური პროცესების დინამიკის ამსახველი ინდექსები, რომლებიც საშუალებას იძლევა დაფიქსირდეს ყველა ცირკულაციური წარმონაქმნი და დახასიათდეს მათი ინტენსივობა, აგრეთვე განისაზღვროს ჰაერის მასების გადაადგილების მიმართულება და სიჩქარე. 2008 და 2010 წლების ანომალური პროცესების მაგალითებზე დადგენილია ამ ინდექსების პრაქტიკაში გამოყენების პერსპექტიულობა. შემოთავაზებული მეთოდი საშუალებას იძლევა ამინდის რუკების მიხედვით რაოდენობრივად შეფასდეს ბოლო ნახევარი საუკუნის მანძილზე კლიმატის ცვლილების ზეგალენით ამ პირობების შეცვლის ტენდენციები მიღებულ შედეგებზე დაყრდნობით ჩატარებულია საქარველოს ტერიტორიის დარაიონება კლიმატის მოსალოდნელი ცვლილების მიმართ მოწყვლადობის მიხედვით. ყველაზე მოწყვლად რეგიონებად მიჩნეულია შავი ზღვის სანაპირო ზონა, აჭარა, სვანეთი, ქვემო ქარლი და გარე კახეთი (პროექტი შესრულებულია 2007-2011 წწ.)

The indices reflecting the dynamics of the atmospheric circulation process was created, which allow fixing all the circulation processes and characterizing their intensity, as well as determining air mass transfer rate and direction. Based on the 2008 and 2010 anomaly process the perspective of usage of those indices in the practice is established. The developed method allows to quantitatively assess the trends of changing these conditions due to the impact of climate change over the last half century according to weather maps. Based on the obtained results, the territory zoning of Georgia was carried out according vulnerability to climate change. The Black Sea coastal zone, Adjara, Svaneti, Kvemo Kartli and Gare Kakheti are the most vulnerable regions.