აღმოსავლეთ საქარველოში კლიმატის ცვლილების გავლენა მიწისქვეშა ჩამონადენზე და გვალვიანობის დინამიკაზე

Abstract

აღმოსავლეთ საქართველოს ყველაზე გვალვიანი მეტეოსადგურების-თბილისი, გარდაბანი, საგარეჯო, შირაქი, დედოფლიწყარო- მონაცემების მიხედვით შესწავლილია საშუალო, ძლიერი და მკაცრი გვალვის დინამიკა 1951-2007 წლებში, აგებულია მათი კომპლექსური მახასიათებლების ტრენდები. 1941-2006 წლების ჰიდრომეტეორო¬ლოგიურ დაკვირვებათა მონაცემების გამოყენებით დამუშავებულია მდინარე ალაზნის წლიური, ცივი და თბილი სეზონების, სავეგეტაციო პერიოდისა და ყველაზე ცხელი თვის-ივლისის ჩამონადენის ფორმირების ემპირიულ-სტატისტიკური და წყალბალანსური მოდელები. აღმოსავლეთ საქართველოში გლობალური დათბობის ორი სცენარის მიხედვით (პროცესების ოპტიმალური და ექსტრემალური განვითარება) გამოკვლეულია წყალშემკრებზე ჰაერის ტემპერატურისა და ნალექთა ჯამების ცვლილების გავლენა მდინარე ალაზნის ზედაპირულ და მიწისქვეშა ჩამონადენზე. მდინარე ალაზნის თბილი, სავეგეტაციო პერიოდის და ივლისის ჩამონადენის მოდელების გამოყენებით დადგენილია ანალიზური კავშირი ჩამონადენის და გვალვიანობის პარამეტრებს შორის. შემოთავაზებული მეთოდი იძლევა საშუალებას საშუალო, ძლიერი და მკაცრი გვალვის პირობებში შეფასებული იქნას ჩამონადენის მოსალოდნელი მნიშვნელობა. შესაძლებელია შებრუნებული ამოცანის გადაწყვეტა: ჩამონადენის საპროგნოზო მნიშვნელობის მიხედვით ვიწინასწარმეტყველოდ გვალვიანობის ინტენსივობა (კლასი).(პროექტი შესრულებულია 2012-2013 წწ.)

According to the data of the most drought-prone meteorological stations of Eastern Georgia - Tbilisi, Gardabani, Sagarejo, Shirak, Dedoplistskaro - the dynamics of medium, strong and severe drought in 1951-2007 have been studied, the trends of their complex characteristics have been built. Empirical-statistical and water-balance models of annual, cold and warm seasons, vegetation period and runoff formation of the Alazani River were developed using the data of hydrometeorological observations of 1941-2006. According to two scenarios of global warming in Eastern Georgia (optimal and extreme development of processes), the impact of changes in air temperature and precipitation on the Alazani River surface and groundwater is investigated. Using warm, vegetation period and July runoff models of the Alazani River, an analytical relationship between runoff and drought parameters was established. The proposed method allows to estimate the expected value of runoff in moderate, strong and severe drought conditions. It is possible to solve the inverse problem: to predict the intensity of drought (class) according to the predicted value of runoff