კლიმატის გლობალური დათბობის ფონზე მდინარეთა წყალმცირობის რისკების შეფასება და საადაპტაციო ღონისძიებების შემუშავება (მდ. ალაზნის მაგალითზე)

Abstract

განხილულია მდ. ალაზნის აუზის ბუნებრივი პირობები, წყლის ჩამონადენის მაფორმირე-ბელი ფაქტორები, კლიმატური ელემენტები და მათი ცვლილებები, ჰიდროგრაფიული ქსელი, წყლის რეჟიმი და მათი გამოყენება მეურნეობაში. დაზუსტებულია მდინარის წყლის საშუალო წლიური, სავეგეტაციო პერიოდის, კვარტლებისა და ცალკეული თვეების ხარჯების ნორმები, ექსტრემალური მნიშვნელობები, მათი მრავალწლიური დინამიკის საფუძველზე დადგენილია ცვლილების ტენდენციები და განვითარების მასშ-ტაბები. ამ მონაცემებს აქვთ პრაქტიკული დანიშნულება სამცნიერო, სამეურნეო და საპროექტო ორგანიზაციებში წყალსამეურნეო გაანგარიშებებისათვის სხვადასხვა ნაგებობათა საიმედო ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთების მისაღებად. აღწერილია მდ. ალაზნის აუზის აგროკლიმატური და წყალმოთხოვნილების პირობები მდინარის ირიგაციული წყალუზრუნველყოფის შეფასების მიზნით ჩატარებულია ურთიერთდაკავშირება მდინარის წყლის ჩამონადენისა და წყალმოხმარების რეჟიმებისა. დადგენილია დეფიციტუ-რი წყლის რაოდენობა ცალკეული კალენდარული პერიოდებისათვის. წყალმოხმარების სწორი რეჟიმის განსაზღვრისათვის შედგენილია სათანადო რეკომენდაციები და საადაპტაციო ღონისძი-ებათა კომპლექსი ნეგატიური პროცესების შერბილების მიზნით, რომელთა შორისაა: ზაფხულის პიკური წყალმოთხოვნის დროს სარწყავი წყლის დეფიციტის პირობებში წყალმომხმარებელთა შორის წყლის გადანაწილება-გამოყენების ოპტიმალური სქემის შედგენა და ღრუბლებზე აქტიუ-რი ზემოქმედების დანერგვა, როდესაც წყლის რესურსების შევსების მიზნით ხდება დამატებითი ნალექების მიღება და სეტყვისაგან თავიდან აცილება და სხვა. მიღებული შედეგები უზრუნველყოფს გარემოს ეკოლოგიურ უსაფრთხოებას, გვალვებით გამოწვეული ზარალის შემცირებას, დაწყებული გაუდაბნოების პროცესის შენელება-შეჩერებას და მოსავლიანობის გაზრდას, რაც გამოიწვევს მოსახლეობის ცხოვრების დონისა და ქვეყნის ეკონომიკის ამაღლებას. (პროექტი შესრულებულია 2014-2016 წწ.).

In Kakheti the irrigation water is provided from the River Alazani. Hence, up to now it is highly urgent to assess its irrigation potential. Ensuing from this, the main problem in the project is the specification of R. Alazani’s runoff parameters and definition of its expected variations, that will allow to work out concrete recommendations for the correct determination of water consumption regime. The norms of mean annual, vegetation period, quarter and separate months runoff are specified. The minimum dischargeand its probabilistic values for R. Alazani and its tributaries are assessed more accurately. For the estimation of rivers irrigation water-supply capacity the river runoff has been compared with the water consumption regime. The deficient amount of water has been established for separate calendar periods.