მდ იორის აუზში წყლის ინტეგრირებული მენეჯმენტის სისტემის შექმნის დასაბუთება. ნაწილი I. ჰიდრომეტეოროლოგიური პარამეტრების მონიტორინგის სისტემა. ნალექთა ხელოვნური გაზრდა

Abstract

წყლის რესურსებით შედარებით ღარიბი აღმოსავლეთ საქარველოს ტერიტორიაზე მდ.იორის აუზი გამოირჩევა მრავალფუნქციური ანთროპოგენული დატვირთვით, რაც მეტად აქტუალურს ხდის მასში წყლის ინტეგრირებული მართვის სისტემის დანერგვას. ამ მიმართულებით საერთაშორისო დონეზე მიღწეული გამოცდილების გასაზიარებლად შემოთავაზებულია ავსტრალიის ნა-ხევრად არიდულ პირობებში მოქმედი მიურეი-დარლინგის აუზის მენეჯმენტის სისტემა. მოყვანილია ცნობები ავსტრალიის კონტინენტზე ატმოსფერულ ნალექთა განაწილების შესახებ, ნაჩვენებია ამ ძირითადად არიდულ ტერიტორიაზე მიურეი-დარლინგის აუზის არსებითი წვლილი ქვეყნის მძლავრი ეკონომიკის ფუნქციონირებაში და სათანადო დონეზე აწყობილი სარწყავი სისტემის როლი მის უზრუნველყოფაში. განხილულია ძირითადი რეფორმები, რომლებიც გატარდა აღნიშნულ აუზში წყლის მართვის ოპტიმიზაციის მიმართულებით და ის ამოცანები, რომლებიც უნდა გადაიჭრას მენეჯმენტის მოდელის სრულყოფისთვის. მდ. იორის აუზში ანალოგიური სისტემის შესაქმნელად აღწერილია აუზის ბუნებრივი პირობები _ რელიეფი, კლიმატური ზონები, ნიადაგები და მცენარეული საფარი. განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო წყლის რესურსების დახასიათებას - მდ. იორის ჩამონადენის შიდაწლიურ განაწილებას მდინარის სხვადასხვა ნაწილებში, იორის შენაკადების, ბუნებრივი და ხელოვნური წყალსატევების პარამეტრებს, მდინარის წყლის რესურსებით მოსარგებლე საირიგაციო სისტემების აღწერას, როგორც 1980-იანი წლების დონეზე, ისე თანამედროვე მდგომარეობით. (პროექტი შესრულებულია 2015-2017 წწ.).

At the territory of relatively scanty of water resources East Georgia the basin of R.Iori is notable with its multifunctional anthropogenic loading, that makes it critically urgent to introduce the integrated water management system in this area. Aimed at adopting the experience gained at the international level, the water governance system operating in the same semi-arid conditions of Murray-Darling basin in Australia is proposed as a model. The data on the distribution of precipitation at the Australian Continent are presented, the important share of Murray-Darling basin in the mightly economy of this mainly arid country is mentioned and the essential role of thoroughly arranged irrigation system in its functioning is underlined. Major reforms carried out in the basin aimed at optimizing water management in the watershed are discussed along with the problems to be solved for perfection of management model. For the setting up of the same system in the R.Iori basin its natural conditions are described-terrain,climate zones, soil types and green cover. Special attention is paid to features of water resources – interannual distribution of river runoff in different sections of the river, parameters of R.Iori tributaries, natural and artificial reservoirs, narrative of irrigation systems utilizing the river water resources both in 1980-s and at the present stage. According to the long-range forecast of climate change in the studied region, a 10-14% decrease of R.Iori discharge is anticipated to the end of current century, that will make it necessary to revitalize the precipitation enhancement activities carried out here during 1980-s. The offered methodology of summer convective clouds seeding and ways to assess its efficiency are given in the Appendix of presented Report. In case of successful implementation of the project the way will be open to introduce the same integrated management system in the basins of other important rivers in Georgia..