დუშეთის ობსერვატორიის 2020-2021 წლების მაგნიტური ველის ვარიაციების დროით-სივრცითი გამოკვლევა

Abstract

ნაშრომში შესწავლილია დუშეთის გეომაგნიტური ობსერვატორიის 2020-2021 წლების მაგნიტური ველის მდგენლების ყოველწუთიერი ჩანაწერების დროით-სივრცითი ანალიზი. გამოყოფილია ძლიერი ანომალიური ეპიზოდები 2021-2022 წლის მაის-ივნისის პერიოდში. პერიოდულად დაიკვირვება ცვლილებები მაგნიტური ველის მდგენლებისთვის განაწილების წესებში, მაგრამ არ ფიქსირდება სტატისტიკური მახასიათებლების ძლიერი ცვლილებები. გამოიკვეთა X მდგენლის სტაციონარობა დროში ორივე წელს და Z მდგენლისთვის, პირიქით, არასტაციონარული ბუნება, ვინაიდან არასტაბილურია ძირითადი სტატისტიკური პარამეტრის მნიშველობები. სამივე მდგენლისთვის ჩატარებულმა ტესტმა ნორმალური განაწილების შესახებ უარყოფითი პასუხი მოგვცა. ისინი, როგორც მაგნიტური ველის მთავარი კომპონენტები, ეპიზოდურად ავლენენ სუსტ და ძლიერ ანომალიებს. გარკვეულწილად, ეს პროცესები მონაცვლეობითი კანონზომიერებით ხასიათდება. უნდა აღინიშნოს, რომ ადრე ჩატარებული კვლევებთან შედარებით 2020-2021 წლებში მაგნიტური ველის მდგენლებში განსხვავებული ბუნების ანომალიები არ შეინიშნება და თვისობრივად ძლიერ განსხვავებული პროცესები არ გვაქვს. პროცესთა ურთერთ მსგავსებაზე ჩატარებული ტესტები ამას მკაფიოდ ადასტურებენ.

The work considers the temporal-spatial analysis of the minutely records of the magnetic field components in 2020-2021 at Dusheti Geomagnetic Observatory. Strong anomalous episodes in the period of May-June 2021-2022 are distinguished. Periodically, variations in the rules for magnetic field components distribution are observed, but any strong changes in the statistical characteristics have not been recorded. It was revealed that X component was stationary in time during both years, while Z component had non-stationary nature, since the values of the main statistical parameter were unstable. The test for normal distribution for all three components gave us a negative answer. As the main components of the magnetic field, they periodically show weak and strong anomalies. To some extent, these processes are characterized by alternating regularity. It is noteworthy that, compared to previous studies, in 2020-2021, any anomalies of a different nature in the magnetic field components have not recorded and qualitatively very different processes have not been observed either. It is clearly confirmed by the tests conducted on the similarity of the processes.

В статье исследуется временно-пространственный анализ поминутных записей составляющих магнитного поля Душетской геомагнитной обсерватории за 2020-2021 годы. Выделены сильные аномальные эпизоды в период май-июнь 2021-2022 гг. Периодически наблюдаются изменения правил распределения составляющих магнитного поля, но сильных изменений статистических характеристик не зафиксировано. Выявлена стационарность составляющего X в течение обоих лет, тогда как Z- составляющего носила нестационарный характер, так как значения основного статистического параметра были нестабильны. Тест на нормальное распределение для всех трех коэффициентов дал нам отрицательный ответ. Как основные компоненты магнитного поля они периодически проявляют слабые и сильные аномалии. В какой-то мере эти процессы характеризуются чередующейся закономерностью. Следует отметить, что по сравнению с предыдущими исследованиями, в 2020-2021 гг. в составляющих магнитного поля отсутствуют аномалии иного характера и качественно совсем других процессов тоже не наблюдается. Проведенные тесты на подобных процессах наглядно это подтверждают.