დემოკრატია საქართველოში: Da Capo?

Abstract

შესაძლებელია, რომ ოცწლიანი ექსპერიმენტირების შემდეგ, საქართველოში თავისუფალი არჩევნების გზით, ძალაუფლების მშვიდობიან გადაცემას, 2012 წლის 1 ოქტომბერს ქვეყანა „კონსოლიდირებული დემოკრატიის" ლეგენდარულ ეპოქასთან მიეახლოვებინა? კოალიცია ქართული ოცნება-დემოკრატიული საქართველოს (ქო) გამარჯვება პირველი შემთხვევაა დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში, როდესაც ერთმა მთავრობამ ნებაყოფლობით დაუთმო ძალაუფლება მეორეს. საქართველოს არ მიუღწევია სამუელ ჰანტინგტონისეული „ორი ცვლილების ტესტისთვის" (ჰანტინგტონს მიაჩნია, რომ ძალაუფლების ცვლილება ორჯერ უნდა მოხდეს, რათა დავრწმუნდეთ, რომ ყველა პარტია იცავს დემოკრატიულ წესებს); ბევრია დამოკიდებული იმაზე, თუ როგორ მოეპყრობა ახალი მთავრობა, პრემიერ-მინისტრ ბიძინა ივანიშვილის ხელმძღვანელობით, ოპოზიციას და როგორ გაუმკლავდება ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა მეორეხარისხოვან როლს ათწლიანი იოლი დომინირების შემდეგ. დასავლელმა ექსპერტებმა, ევროპარლამენტის წევრებმა და ამერიკელმა კონგრესმენებმა დაგმეს რა ქართული ოცნების მთავრობაში მოსვლის შემდეგ მალევე დაწყებული ყოფილი მთავრობის მაღალჩინოსნების დაჭერებისა და სასამართლოების სერიები, ეჭვი გამოთქვეს ცვლილებებთან დაკავშირებით. ისინი გმობენ „დემოკრატიულ უკუსვლას" და ინტერესდებიან, განწირულია თუ არა საქართველო ერთპარტიული დომინანტობის კიდევ ერთი გამოცდილებისთვის. ფაქტობრივად, რასაც ჩვენ ვხედავთ, არასწორად ინფორმირებული დასავლელი დამკვირვებლებია, რომელთაც ხშირად მცდარად წარედგინებათ საქართველო. თავდაპირველად, დასავლური აზრის შემქმნელებმა არასწორი ინტერპრეტაცია მისცეს საქართველოს პირველ პრეზიდენტს, ზვიად გამსახურდიას, როგორც ადამიანის უფლებებისთვის მებრძოლ მამაც ყოფილ დისიდენტს. ისინი კიდევ დიდხანს უჭერდნენ მხარს ედუარდ შევარდნაძეს მას შემდეგ, რაც თავად ქართველი ამომრჩევლისთვის კარგად იყო ცნობილი სისტემატური საარჩევნო თაღლითობის შესახებ. ისინი მიესალმებოდნენ ახალგაზრდა და დინამიკური მოდერნიზატორის, მიხეილ სააკაშვილის „რეფორმებს" იმისდა მიუხედავად, რომ სახეზე იყო ადრეული ნიშნები იმისა, რომ დემოკრატია და კანონი ექვემდებარებოდა მის გადაწყვეტილებას, შეექმნა ძლიერი სახელმწიფო. შეფასებაში დაშვებულ ამ შეცდომებს თავისი შედეგები მოჰყვა: დასავლეთის მხარდაჭერამ გაახანგრძლივა სააკაშვილის პოსტზე ყოფნის პერიოდი და წაახალისა საქართველოს გადაკეთების ამბიცია, მიუხედავად სოციალური და პოლიტიკური საფასურისა. ამას დაემატა აბსურდული დემოკრატიული სტანდარტები, რომლებსაც დასავლური მთავრობები საქართველოს უყენებდნენ, თუმცა თავად ძლივს ახერხებდნენ მათ შენარჩუნებას. ასეთი სტანდარტები მექანიკურ კრიტერიუმებად იქცა, რაც შეუმჩნეველს ხდიდა დეტალებში ჩამალულ ეშმაკს. საკუთარ ეკონომიკურ და დემოკრატიულ დეფიციტებში ჩაფლული ევროკავშირი და შეერთებული შტატები მეტად თავშეკავებულნი უნდა იყვნენ იმ პოლიტიკისა და ინსტიტუციების ექსპორტირებისას, რომლებიც ხშირ შემთხვევაში, არ შეესატყვისება საქართველოს მოთხოვნილებებს ან ვერ აგვარებს მის პრობლემებს.