„ლიტერატურული მითოლოგიზმი“ გიუნტერ გრასის რომანში „თუნუქის დოლი“

Abstract

მე-20 საუკუნის რომანის ანალიზისას ჩვენს ყურადღებას იპყრობს მისი „მითოსისაკენ მიბრუნების“ ტენდენცია. მითოსური აზროვნების აღორძინება და მითის ხელახალი აღმოჩენა ლიტერატურაში მოდერნიზმის ეპოქას ემთხვევა. გასულ საუკუნეში აქტიურად დაიწყო მითოსური სიუჟეტებისა თუ სტრუქტურის მხატვრულ-შემოქმედებითი რეალიზება ლიტერატურაში. ღრმა ფსიქოლოგიური ანალიზისადმი სწრაფვამ, ცალკეული ინდივიდის ფსიქოლოგიურ პორტრეტში უნივერსალურ-ზოგადსაკაცობრიო მოდელების აღმოჩენამ გზა გაუხსნა მითოლოგიზმის შემოჭრას ლიტერატურაში. მითს დიდი ესთეტიკური პოტენციალი გააჩნია, რაც საშუალებას იძლევა მხატვრულ ლიტერატურაში მითოსური ფიგურების, თემების, მოტივების, არქეტიპების სხვადასხვა ვარიაციით გამოყენებისა. თხრობის მითოსური პლასტი და მითი ზოგადად, შეიძლება იქცეს მხატვრული ნაწარმოების სტრუქტურის მაორგანიზებელ ელემენტად. ამავდროულად, მითი არ არის წმინდა, საკრალური ტექსტი, რომელთან შეხებაც მცირეოდენი ცვლილებების შეტანის კუთხითაც კი შეუძლებელი იქნებოდა. მართალია, მე-20 საუკუნის ლიტერატურული „მითოლოგიზმი“ ერთიანი, განუყოფელი მოვლენაა, მაგრამ ცალკეული მწერლების მითოსთან მიმართების თავისებურებები ამ ავტორთა სპეციფიკური შემოქმედებითი მეთოდითა და მიზანდასახულობითაა განპირობებული. 1959 წელს ლიტერატურულ სენსაციად აღიარებული გიუნტერ გრასის რომანი „თუნუქის დოლი“, რომელმაც გამოქვეყნებამდე ერთი წლით ადრე მოუტანა ავტორს „ჯგუფ 47“-ის ჯილდო, ხოლო მოგვიანებით ნობელის პრემია, თავიდანვე იქცა ურთიერთგამომრიცხავი შეფასებებისა და რეცენზიების ობიექტად. თემათა, მოტივთა, სტრუქტურული თუ ესთეტიკური ელემენტების მრავალფეროვნებათა შორის აღსანიშნავია „თუნუქის დოლის“ სპეციფიკური მიმართება მითოსთან. მითოსური პლასტი რომანის ერთ-ერთ ყველაზე ღრმა ფენას წარმოადგენს. მითოსური მოტივები, არქეტიპები და ბიბლიური ალუზიები რომანის ინტერპრეტაციისას უდაოდ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. მწერალი მითოსს იყენებს მხატვრული დროისა და სივრცის მოდელირებისას, პოეტოლოგიურად როგორც სიუჟეტსა და თხრობით სტრუქტურებში ასევე მხატვრულ სახეთა აგებისას.