სეტყვასაწინააღმდეგო სამუშაოების წარმოება ქვემო ქართლის ტერიტორიაზე – რეტროსპექტული ანალიზი და მათი განახლების პერსპექტივები

Abstract

ქვემო ქართლის რეგიონი ხასიათდება სეტყვასაშიშროების მაღალი კოეფიციენტით. იგი ძირითადად განპირობებულია რელიეფის არაერთგვაროვნებით, რაც ხელს უწყობს წლის თბილ პერიოდში ცივი ატმოსფერული ფრონტების გავლის დროს ძლიერი აღმავალი დინებებისა და ტურბულენტური მოძრაობის წარმოქმნას, კონვექტიური ტიპის სეტყვასაშიში ღრუბლების განვითარებას. აღნიშნულ რეგიონში ასევე ხელსაყრელი პირობებია გროვა, გროვა–საწვიმარი ღრუბლების წარმოქმნისა და განვითარებისათვის სეტყვასაშიშ დონემდე. გასული საუკუნის 60–იან წლებში ამიერკავკასიის ჰიდრომეტეოროლოგიის სამეცნიერო–კვლევითი ინსტიტუტის მიერ დაიწყო საცდელ–ექსპერიმენტული სამუშაოები, ხოლო 70–იანი წლების დასაწყისიდან 90–იან წლებამდე, სასოფლო–სამეურნეო სავარგულების სეტყვისგან საწარმოო დაცვის ღონისძიებები ქვემო ქართლის ოთხი ადმინისტრაციული რაიონის ტერიტორიაზე. გამომდინარე ცენტრალურ საკომანდო პუნქტზე (ქ. თეთრიწყარო) განლაგებული რადიოლოკაციური სადგურების რეპრეზენტალური მოქმედების რადიუსიდან, საკონტროლო ტერიტორიად გამოიყენებოდა სამცხე–ჯავახეთის რეგიონი. ანალოგიური რადიოლოკაციური პარამეტრების პირობებში ხდებოდა რანდომიზაცია ღრუბლიდან მოსული ნალექებისა, როგორც ზემოქმედების გარეშე, ასევე ზემოქმედების შედეგად. მთელი სამუშაოს პერიოდის (1972–1990) განმავლობაში სეტყვისგან დაცვის საშუალო ეფექტიანობამ შეადგინა 88%. განხილულია აღნიშნულ რეგიონში სამუშაოების განახლების საკითხები.

The Kvemo Kartli region is characterized by a high coefficient of hail hazard. It is mainly due to the heterogeneity of the relief. In the 60s of the last century, experimental work began in the region, and from 70s to 90s, practical work was carried out to protect agricultural land from hail. The Samtskhe-Javakheti region was used as a control territory. The average efficiency of protection against hail over the entire period of operation (1972–1990) was 88%. The issue of resuming work in the region is also considered.