Influence of Global Warming on the Near-Surface Air Temperature Field in Georgia

Abstract

Statistical analysis was conducted (data of 1906-2009) on the change of near-surface air temperature field for various geographical regions of Georgia. The analysis was fulfilled by the dynamical norm method. Data of 89 points existing in 1906-1995 and 28 points in 1996-2009 were used. Restoration of missing observation data with given accuracy and reduction of the data series to the same period of time were carried out by the method of expansion of the random function in natural orthogonal components in multidimensional space. Natural variability of temperature anomalies, linear and nonlinear trends of the variability, density of space-time change probability are shown. Regional parameters corresponding to two periods of time are compared with each other. Schematic map of change of near-surface air temperature field on the territory of Georgia in 1906-2009 is given. Facts of fall of temperature on the territory of Western Georgia and significant warming in Eastern Georgia in 1906-1995 have been proved. The data of 1906-2009 on warming in all regions under study have also been proved; tendency of the increase of the global warming intensity over the last 10-15 years within the temperature range 0.2-0.5 o C/100yr is shown. Maximal rate of temperature growth observed on the territory of Kvemo Kartli is defined. Results indicate increase of intensity of global warming on the whole territory of Georgia for last 10-15 years. © 2012 Bull. Georg. Natl. Acad. Sci.

ქვეყნის 4 გეოგრაფიული რეგიონისთვის – აღმოსავლეთი და დასავლეთი საქართველო, კავ-კასიონის მაღალმთიანი ზონა, ქვემო ქართლი და მესხეთ-ჯავახეთის ზეგანი, შესრულებულია ჰაერის ტემპერატურის მიწისპირა ველის ცვლილების სტატისტიკური ანალიზი “დინამიკური ნორმის” შემოტანის საფუძველზე. გამოყენებულია 1906-1995 და 1906-2009 წლებში არსებული შესაბამისად 89 და 28 დაკვირვების პუნქტის მონაცემი. დაკვირვების რიგებში გამოტოვებული ელემენტების დათქმული სიზუსტით აღდგენა და რიგების დაყვანა ერთი და იგივე პერიოდამდე შესრულებულია მრავალგანზომილებიან სივრცეში შემთხვევითი ფუნქციის ბუნებრივ ორთოგონალურ ვექტორებათ დაშლის მეთოდით. წარმოდგენილია ტემპერატურის ანომალიების ბუნებრივი ცვალებადობა, მისი წრფივი და არაწრფივი ტრენდები, ტემპერატურის სივრცით-დროითი ცვლილების ალბათობის სიმკვრივეები. ორი პერიოდის შესაბამისი რეგიონალური პარამეტრები შედარებულია ერთმანეთთან. მოცემულია 1906-2009 წლებში საქართველოს ტერიტორიაზე ჰაერის ტემპერატურის მიწისპირა ველის ცვლილების სქემატური რუკა. დადასტურდა გასულ საუკუნეში (1906-1995) დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე მცირე აცივების, ხოლო აღმოსავლეთ საქართველოში შესამჩნევი დათბობის არსებობა. 1906-2009 წლების მონაცემებით დაფიქსირებულია დათბობა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე, რომლის ინტენსივობა იზრდება დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ ინტერვალში 0.2-0.5ოჩ/100წელი. ტემპერატურის მატების მაქსიმალური სიჩქარე დაიკვირვება ქვემო ქართლში, სადაც ის აჭარბებს 0.8ოჩ/100წ. ეს შედეგი მიუთითებს ბოლო 10-15 წლის განმავლობაში საქართველოს ტერიტორიაზე გლობალური დათბობის ინტენსივობის გაძლიერებაზე