აღმოსავლეთ საქართველოში გვალვიან პირობებში მდინარეთა ჩამონადენის ფორმირება

Abstract

თბილი, სავეგეტაციო და აგრეთვე ივლისის პერიოდებისათვის დადგენილია მდ. ალაზნის ზედაპირული და მიწისქვეშა ჩამონადენის ანალიზური კავშირი წყალშემკრებზე განვითარებული გვალვიანობის მახასიათებელთან – ჰიდროთერმულ კოეფიციენტთან. რისთვისაც გამოყენებულია ჩამონადენის ემპირიულ-სტატისტიკური და წყალბალანსური მოდელები. შესწავლილია გვალვის პირობებში ჩამონადენის ფორმირების თავისებურებანი. ჩამონადენის შეფასებებში გათვალისწინებულია თბილი სეზონის თვეების მაქსიმალურ ტემპერატურათა და მინიმალურ ნალექთა ჯამების მრავალწლიანი დაკვირვებების მნიშვნელობები. შემოთავაზებული მეთოდი შებრუნებული ამოცანის განხილვის საშუალებას იძლევა რითაც ჩამონადენის დაფიქსირებული ან საპროგნოზო მნიშვნელობის მიხედვით შესაძლებელია გვალვიანობის ინტენსიურობის კლასის დადგენა და წინასწარმეტყველება.

The analytic relation is revealed between surface/underground runoff of r. Alazani and the drought index at the watershed – the Hydrothermal coefficient for the warm and vegetation periods as well as for July. Patterns of river runoff formation in droughty conditions are studied. Runoff assessments are based upon the results of multi-year observations on max.imum temperatures and lowest precipitation in separate months of the warm period. The offered calculation method allows exainx.ing the reverse problem: to deterinx.e or forecast the degree of drought intensity using the observed or projected value of runoff.

Для теплого и вегетационного периодов, а также для июля, выявлена аналитическая связь поверхностного и подземного стоков р. Алазани с характеристикой засухи на водосборе – гидротермический коэффициент. Для этого применены эмпирико-статистическая и водобалансная модели стока Для теплого и вегетационного периодов, а также для июля. Изучены особенности формирования стока в условиях засухи. В оценках стока использованы многолетние результаты наблюдений относительно величин сумм максимальных температур и минимальных осадков в отдельные месяцы теплого сезона. Предложенный метод расчета позволяет рассмотреть и обратную задачу: по зафиксированному или прогнозному значению величины стока определить или предсказать класс интенсивности засухи. выявлена аналитическая связь поверхностного и подземного стоков р. Алазани с характеристикой засухи на водосборе – гидротермический коэффициент Для этого применены эмпирико-статистическая и водобалансная модели стока Для теплого и вегетационного периодов, а также для июля.