საქართველოს ტერიტორიის ზვავაქტიურობა

Abstract

ჰიდრომეტეოროლოგიის ინსტიტუტის თანამშრომლების მიერ შემუშავებული მეთოდის გამოყენებით დადგენილია საქართველოს ტერიტორიის ზვავაქტიურობა. გამოყოფილია რაიონები, სადაც ტერიტორიის ზვავაქტიურობა არის: 20%-ზე ნაკლები, 20_40%, 40_60%, 60%-ზე მეტი. ამ რაიონების შესაბამისად საქართველოს მთლიანი ფართობის 28, 12. 8 და 9% უკავიათ. არაზვავაქტიურია საკვლევი ტერიტორიის 43%, კერძოდ ის ნაწილი, რომლის ზედაპირის დახრილობა 150-ს არ აღემატება. რაიონები 20%-ზე ნაკლები და 20_40%-ის ზვავაქტიურობით, ძირითადად მოიცავენ დასავლეთ საქართველოს დაბალმთიანი და საშუალომთიანი ზონების ტყიან ფერდობებს და აღმოსავლეთ საქართველოს საშუალომთიან ზონას. აღნიშნულ რაიონებს განსაკუთრებით დიდი ტერიტორია (21_47%) უკავია მდინარეების ბზიფის, ცხენისწყლისა და ჭოროხის აუზებში. შაშუალომთიანი ზონის უტყეო და მეჩხერტყიანი ციცაბო ფერდობები და სუბალპური ზონის ფერდობები უკავია რაიონს, სადაც ტერიტორიის ზვავაქტიურობა არის 40_60%. აღნიშნულ რაიონს უჭირავს მდინარეების ბზიფის, კოდორის, ენგურის, ცხენისწყლის, არაგვის, ასას, პირიქითა ალაზნისა და თუშეთის ალაზნის აუზებში მთლიანი ფართობის 15_22%. უტყეო დამრეც, ძირი-თადად, მაღალმთიან ზონაში მდებარე ფერდობებზე ტერიტორიის ზვავაქტიურობა აღწევს 70_80%. რაიონი, ტერიტორიის 60_80% ზვავაქტიურობით, მდინარეების თერგის, ასას, არღუნის, პირიქითა ალაზნისა და თუ-შეთის ალაზნის აუზებში ფართობის 66%-ს მოიცავს, ხოლო მდ.ენგურის აუზში _ 30%-ს. ზემოთ აღნიშნული მდინარეების აუზების მნიშვნელოვანი ნაწილი გამოირჩევა დიდი აბსოლუტური სიმაღლეებით და ფერდობების დახრილობით, რითაც არის გამოწვეული ამ აუზების ტერიტორიის უდიდესი ზვავაქტიურობა. ილ.1.

The avalanche activity of the territory of Georgia has been determined on the basis of the method, worked out by the scientists of the Institute of Hydrometeorology. The areas with less than 20%, 20-40%, 40-60% and over 60% of avalanche activity have been separated, covering 28, 12, 8 and 9% of a total area of Georgia, respectively. 43% of the territory under investigation is not avalanch active, particularly, that part of it, the inclination of the surface of which does not exceed 150. Areas of less than 20% and 20-40% avalanche activity occupy mainly the slopes of low mountain and middle mountain zones of Western Georgia, covered by forests and middle mountain zones of Eastern Georgia. Indicated areas occupy par-ticularly large territories (21-47%) in the basins of Bzipi, Tskhenistskali and Chorokhi rivers. The forestless and steeply inclining slopes with scarce forest of middle mountain zones, as well as subalpine zone slopes constitute the region with avalanche activity 40-60%. This region occupies 15-22% of a total area of the basins of Bzipi, Kodori, Enguri, Tskhenistskali, Aragvi, Asa, Pirikita Alazani and Tushetis Alazani rivers. The area of 60-80% avalanche activity makes 66% of the territory in the basins of Tergi, Asa, Arguni, Pirikita Alazani and Tushetis Alazani rivers, and in the basin of the River Enguri this value makes 30%. Considerable part of above-mentioned river basins is distinguished for its great absolute altitude and inclination of slopes, stipulating the substantial avalanche activity of these territories.Fig.1.

На основе метода, разработаннего сотрудниками Института гидрометеорологии, установлена лавиноактивность территории Грузии. Выделены районы с лавиноактивностью территории: менее 20%, 20-40%, 40-60% , более 60%, которые занимают соответственно 28,12,8 и 9% всей площади Грузии. Нелавиноактивной является 43% изучаемой территории, крутизна поверхности которой не превышает 150 . Районы с лавиноактивностью территории менее 20% и 20-40%, в основном, занимают лесные склоны низкогорной и среднегорной зоны Западной Грузии и среднегорной зоны Восточной Грузии. Данные районы осо-бенно большие территории (21-47% всей площади Грузии) занимают в бассейнах рек Бзыбь, Цхенисцкали и Чорохи. Безлесные и редколесные крутые склоны средногорной зоны и склоны субальпийской зоны занимает район с лави-ноактивностью территории 40-60%. Данный район в бассейнах рек Бзыбь, Кодори, Ингури, Цхенисцкали, Арагви, Те-рек, Асса, Пирикита Алазани, Тушетис Алазани занимает 15-22% всей площади. На безлесных крутых, рас-положенных, в основном, в высокогорной зоне склонах лавиноактивность территории достигает 70-80%. Район с лавиноактивностью 60-80% охватывает 66% площади бассейнов рек Терек, Асса, Аргун, Пирикита Алазани, Тушетис Алазани и 30% бассейна р. Ингури. Значительная часть бассейнов вышеуказанных рек отличается большой аб-солютной высотой и крутизной склонов, чем и вызвана наибольшая лавиноактивность территории этих бассейнов. Рис.1.