საქართველოში თოვლისა და ფირნის ხაზების მდებარეობა და დინამიკა

Abstract

საქართველოში ფირნისა და თოვლის ხაზის დინამიკის თანამედროვე მდგომარეობა დადგენილია სხვადასხვა პერიოდის ტოპოგრაფიული რუკების, აეროკოსმოსური გადაღებების და ევრო-აზიური კონტინენტის აეროლოგიური მონაცემების საშუალებით და ლიტერატურული წყაროების, აგრეთვე 1969 წელს ჩატარებული დაკვირვებების მასალების გამოყენებით. დასავლეთ კავკასიონზე ფირნის ხაზი მდებარეობს 3090 მ-ზე, ხოლო აღმოსავლეთ კავკასიონზე კი 3500 მ-ზე. უკანასკნელ 100 წელიწადში ფირნის ხაზის სიმაღლემ აიწია საშუალოდ 200 მ-ით (2 მ/წელიწადში). თოვლის ხაზი (0oC იზოთერმით, ივლისი-აგვისტო) დასავლეთ კავკასიონზე გადის 4100 – 4200 მ-ზე, ცენტრალურ კავკასიონზე 4200 – 4400 და აღმოსავლეთ კავკასიონზე 4400 – 4500 მ-ზე. თოვლისა და ფირნის ხაზების მდებარეობა დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ მაღლა იწევს, რაც სხვა ფაქ-ტორებთან ერთად კავკასიონის სუბგანედური მიმართულებით არის გამოწვეული. ილ.1,ცხრ.2,ლიტ.დას.14.

Current state and dynamics of the firn and snow lines are estimated on the basis of topographic maps of different periods, aerial mapping and aerological data of Eurasian continent as well as the field observations carried out in 1969 and literary sources. The mean height of snow line in the Western Kavkasioni is 3090 m, while in the East Kavkasioni it is 3500 m. The firn line rose for about 200 m during the last 100 years (2 m per year). The height of snow line (0oC isotherm of July,August) in the West Kavkasioni is 4100-4200 m, in the Central Kavkasioni - 4200-4400 m, and in the Eest Kavkasioni - 4400-4500 m. The firn and snow lines are rising from west to east, that is conditioned by sublatitudinal position of the Kavkasioni Ridge. Fig.1,Tab.2,Ref.14.

В Грузии современное положение и динамика фирновой и снеговой линий установлена на основе разновременных топографических карт, аэрокосмических съемок, аэрологических данных Евроазиатского континента и литературных источников, а также с помощью непосредственных полевых наблюдений в 1969 г. На Западном Кавказе фирновая линия находится на высоте 3090 м, а на Восточном Кавказе - 3500 м. За последние 100 лет фирновая линия по-высилась в среднем на 200 м (2 м/год). Снеговая линия (0oC изотерма, июль-август) на Западном Кавказе расположена на высоте 4100-4200 м, на Центральном Кавказе 4200-4400 м, а на Восточном Кавказе 4400-4500 м. Положение фирновой и снеговой линий с запада на восток повышается, что наряду с другими факторами, вызвано субширотным расположением Кавказского хребта. Рис.1,таб.2,лит.14.